zdjęcie okładki linkuję ze stron Empiku.
Czytając tę książkę trudno oprzeć się wrażeniu iż powstała głównie po to by autor miał możliwość wygłoszenia swoich manifestów społeczno, religijno politycznych - miejscami zdumiewająco zresztą naiwnych - np. domaganie się od "ludzi pracy" by wykazali szlachetną powściągliwość i altruizm podczas "negocjacji" płacowych ale tylko gdy są to negocjacje prowadzone przez rząd czerwonych Wigów, gdy do władzy dochodzą Torysi z Margaret Thatcher na czele "ludzie pracy" już wcale nie powinni być "altruistyczni" lecz "samolubni"...
Pełna jest też zawoalowanych przekazów sugerujących wyjaśnienie świata i życia - na zasadzie - skoro wiemy że tęcza powstaje w wyniku załamania i rozszczepiana promieni świetlnych na kroplach wody, to znaczy że tęcza nie jest dziełem Boga, co z kolei oznacza iż... Boga nie ma.
Sama zaś idea "samolubnego genu", przez Dawkinsa nazywana szumnie i dumnie "teorią" - każdy by chciał być autorem teorii - bazuje na mniemanologii i gdybaniu autora. te rozdziały które nie są np. opisem behawioru zwierząt bazującym na matematycznej teorii gier, to w znacznym stopniu mętniactwo.
Po pierwsze autor nie zna wielu kluczowych dla zagadnienia odkryć naukowych i kierunków badawczych, rozumiem iż np. epigenetyki (w latach 70 pojecie na jej temat miało może trzy cztery osoby na świecie) mógł nie wziąć pod uwagę, ale już emergencja była doskonale w świecie naukowym znana, opisywana językiem filozofii, matematyki i ekologii, zatem powinna odgrywać kluczową role w tego typu wywodach jak "samolubny gen". w końcu czym innym jest prosta "machina przetrwania", a czym innym zespół złożonych mechanizmów i submechanizmów (osobnik, kierowany przez własny układ nerwowy i metabolizm składa się z komórek, które to komórki też są indywidualnymi mechanizmami sterowanymi własnym metabolizmem, kodami DNA oraz RNA tudzież sygnałami chemicznymi i elektrycznymi z zewnątrz, zmuszającymi je do działania niekiedy wbrew sobie.
Np. brak mi w tej książce wyjaśnienia jak powstało zjawisko apoptozy skoro jest ono de facto zmuszeniem komórki do zachowania altruistycznego, całkowicie wbrew jej własnym interesom, przy czym zgodnie z "teorią samolubnego genu" dobro całego organizmu musi jej być całkowicie obojętne.
Dawkins nie ma (w latach siedemdziesiątych mógł nie mieć - ale to powinno znaleźć swoje miejsce w przypisach) pojęcia także o czysto biologicznych aspektach pewnych zachowań - np. dość powszechne u ludzi i zwierząt długo żyjących tabu kanibalizmu próbuje tłumaczyć swoją teoria, podczas gdy w grę wchodzi selekcyjne oddziaływanie prionów, skutecznie, aż do zaniku likwidujących populację kanibali.
Osobną kwestią jest budowanie przykładów tak abstrakcyjnych, że praktycznie nie występujących w świecie przyrodniczym.
Czym zatem tłumaczyć sugestywność jego tez? Otóż bardzo prostą, znaną z chwytów propagandowo... marketingowych metodą. Stałe uparte i namolne nazywanie wszystkiego po swojemu, tak aż odbiorca przyjmie nasza narracje za swoja i ogłuszony epitetami przestanie myśleć samodzielnie i zacznie tak jak my go pokierujemy.
Trudno więc u Dawkinsa znaleźć pojęcia "osobnik", "istota", "byt" - czy im równoważne, mamy za to maniakalną ilość powtórzeń "machiny przetrwania". Nie znajdziemy też "kodu", "zapisu chemicznego", "sekwencji wytwarzania białek"- za to za każdym razem antropomorfizujący "samolubny gen" - zacznijcie myśleć w ten sposób nazywając karty "samolubnymi obrazkami" a graczy "machinami tasującymi" a otrzymacie dokładnie analogiczny do Dawkinsa tok rozumowania.
Książkę tę można by napisać z biegunowo odległej pozycji, traktując osobnika jako "samolubne mięso" a geny jako "kod produkcyjny" i brzmiała by praktycznie tak samo (poza oczywistymi zmianami wynikłymi z nazewnictwa), i wymuszoną przez powyższe założenie, koniecznością biegunowej zmiany akcentów i kierunków oddziaływań.
Co śmieszniejsze guru lewicy i ateistów dostarcza przedziwnych argumentów... "skrajnej prawicy"... np. pisząc o biologicznych aspektach rasizmu (zapłodnienie międzyrasowe, ma w/g niego powodować pojawienie się osobników ze zbyt zróżnicowaną pula genetyczną, co jest szkodliwe i prowadzi do ich szybkiej eliminacji), lub segregacji rasowej - dla naszych genów osobnik zbyt różniący się od nas, jest zawsze potencjalnie niebezpieczny i wymaga przeciwdziałania, gdyż jedynie osobnicy maksymalnie do nas podobni mogą być nosicielami jakiegoś fragmentu "samolubnego genu" którego i my jesteśmy nosicielami...
4 komentarze:
Obce mi jest nazewnictwo naukowe, proszę mi wybaczyć, to nie moje poletko. Jednak w popularnych tekstach i opisach coś tam do mnie dociera. Ostatnio wpadło mi w oko zdjęcie przesłodkiej wiewiórki o ubarwieniu kotka lub chomika... biało-szaro-brunatnego czyli wiewiórka w łaty. Doczytałam się, że zdążają się takie ale często nie przekazują ubarwienia potomkom i są dlatego rządnością. Wyobraźnia podpowiadała mi rozwiązania, których z pewnością nie umiałabym nazwać po imieniu. Czytam dalej a tam zdanie typu - ubarwienie powoduje, że staje się łatwym łupem i nie doczeka wieku gotowości rozrodczej a nawet jak dożyje to nie zaakceptuje jej partner... Jasne, czy muszę od kuchni znać przyczyny barwy futerka wiewiórki?
"Doczytałam się, że zdążają się takie ale często nie przekazują ubarwienia potomkom i są dlatego rządnością" - czyli ktoś napisał taką półprawdę. Owszem odmienne umaszczenie powoduje sporo komplikacji w życiu danego osobnika ale ponieważ wciąż rodzą się na nowo, należy wnioskować iż z jakieś przyczyny jest to cecha przekazywana dalej - być może w genach matek. Nie sposób też nie dostrzec, iż w przypadku ewentualnej zmiany w środowisku (zanik roślinności wysokiej) właśnie taki typ umaszczenia będzie miał większą wartość dla przeżywalności niż tradycyjne. Być może już kiedyś wiewiórki podobny "szok środowiskowy" przeżyły i stąd "pamiętają" o tych genach, by nie wykluczać ich ze swojej puli.
Podobnie rzecz się ma np. z albinosami, w Afryce to przekleństwo, u nas ciekawa cecha, tam są izolowani, bez szans na rozród u nas to kwestia gustu.
Książki nie czytałam, ale po Twojej recenzji nabrałam ochoty. Zatem wypowiadać się jie będę, achociaż śmieszą mnie takie tezy:"Pełna jest też zawoalowanych przekazów sugerujących wyjaśnienie świata i życia - na zasadzie - skoro wiemy że tęcza powstaje w wyniku załamania i rozszczepiana promieni świetlnych na kroplach wody, to znaczy że tęcza nie jest dziełem Boga, co z kolei oznacza iż... Boga nie ma."
Znaczy śmieszą cię tezy tego typu, czy też moje tezy na temat tamtych tez? ;-)
Generalnie to Dawkins w ogóle piszę tę książkę bardzo inteligentnie. Zdając sobie sprawę że czytelników będzie miał różnych, o różnym stopniu posiadanej wiedzy, wykształcenia, obycia i zrozumienie otaczającego świata.
Stosuje chwyt np taki; zaraz na początku stawia tezę "samce wykorzystują samice", następnie gdzieś w tekście umieszcza przykłady które bynajmniej tego nie potwierdzają, ale "robią za materiał dowodowy", a dopiero w przypisach, małą czcionka wycofuje się z tej tezy... Autentycznie. Rozdział "wojna płci".
Prześlij komentarz